2023 وچ حکومت دی طرفوں کریپٹو کرنسی قانون سازی دی بحث دے بعد، پاکستان وچ “بِٹ کوائن” تے “کریپٹو کرنسی” دی ویب سرچز وچ اضافہ ہویا اے۔ پاکستان وچ بٹ کوائن ٹریڈنگ دی پہلی تے سب توں وڈی ویب سائٹ، Urdubit دا دعویٰ اے کہ چند POS ٹرمینلز تے گھٹ بینکنگ دی رسائی دی شرح دے باوجود، پاکستان دا بٹ کوائن سیکٹر تیزی نال پھیل ریا اے۔
جے تسی اوناں وچوں ہو، جیڑا پاکستان وچ کرپٹو کرنسیاں وچ سرمایہ کاری کرن وچ دلچسپی رکھدے آں یا تسی ڈیجیٹل اثاثہ خریدیا اے، تے تسی سوچ ریے ہوں گے کہ ہن انوں محفوظ طریقے نال کدا ذخیرہ کیتا جاوے۔ اپنے ڈیجیٹل اثاثے دی حفاظت نوں یقینی بنان دے لئی غور کرنا سب توں اہم چیز اے، چاہے اہو کرپٹو کرنسی ہوے یا NFTs۔ تے تواڈے اثاثیاں نوں محفوظ رکھن وچ تواڈا کرپٹو والیٹ اس نالوں وڈا کردار ادا کردا اے جو تسی سوچ سکدے ہو۔
سب توں پہلے، اسی اس گل تے گل کراں گے کہ پاکستان وچ کرپٹو کرنسیز قانونی نے تے فر اس تے جاواں گے کہ اہے کدا کام کردی اے، اس بارے وچ گل کراں گے کہ اوتھے کس قسم دے کرپٹو والیٹس نے تے آخر وچ بہترین آپشن دا انتخاب کدا کیتا جاوے۔
کیا پاکستان وچ کرپٹو قانونی اے؟
پاکستان لوڈ توں زیادہ ریگولیٹ کیتے بغیر جدت تے ڈیجیٹل اثاثیاں توں مالی طور تے فائدہ چکنا چاہندا اے۔ اک نقطہ نظر ابتدائی ایکسچینج آپریٹرز نوں رجسٹر کرنا تے مستعدی دے تقاضیاں نوں نافذ کرنا اے، جس نال کیپٹل مارکیٹاں وچ سیکورٹی ٹوکنز تے عوامی پیشکشوں دے حتمی اجراء نوں ممکن بنایا جا سکدا اے۔
مزید برآں، سنٹرل بینک نے واضح کیتا کہ پاکستان نے کرپٹو کرنسیاں نوں غیر قانونی قرار نئیں دتا اے، 2018 دے اک بیان توں اپنے موقف وچ نرمی کیتی اے جس وچ بینکوں تے ادائیگی دے پروسیسرز نوں سفارش کیتی گئی سی کہ اہو کرپٹو کرنسیوں دے نال کسی وی قسم دی شمولیت توں باز رہین۔ ایدا لگدا اے کہ جلد ای اک مکمل ریگولیٹری فریم ورک تیار کیتا جاؤ گا۔
کرپٹو کرنسی دی پاکستان وچ دلچسپی بڑھ رہی اے تے کرپٹو وچ سرمایہ کاری، خاص طور تے نوجوان نسل وچ ویکھی گئی اے۔ حکومت نے بلاک چین ٹیکنالوجی دے امکانات نوں تلاش کرن وچ وی دلچسپی ظاہر کیتی اے تے اس صنعت نوں ریگولیٹ کرن دے لئی کچھ اقدامات کیتے نے۔ کئی مقامی سٹارٹ اپس ابھرے نے، جیڑے کرپٹو ایکسچینجز، والیٹس، تے مائنگ دے آپریشنز ورگی خدمات پیش کردے نے۔
اک کرپٹو والیٹ کیدا کام کردا اے؟
عام طور تے، اک کریپٹو کرنسی والیٹ اک ڈیوائس یا سافٹ ویئر ایپلی کیشن اے جنوں تواڈی کریپٹو کرنسی نوں اسٹور تے منتقل کرن دے لئی ڈیزائن کیتا گیا اے۔ کرپٹوگرافک والیٹس نوں اک ڈیجیٹل محفوظ ڈپازٹ باکس دے طور تے سوچیا جا سکدا اے جس تک صرف تواڈی رسائی اے۔ والیٹ وچ اک کلیدی جوڑا ہوندا اے: نجی تے عوامی کلیدیں۔
سادہ الفاظ وچ عوامی کلید تصادفی طور تے تیار کردہ الفا عددی علامتاں دی شکل وچ تواڈے کرپٹو والیٹ دا پتہ اے۔
والیٹ دا سب توں اہم پہلو نجی کلید اے، تے اہے اکثر ایدا ہوندا اے جتھے نوے صارفین مسائل دا شکار ہوندے نے۔ اک نجی کلید محفوظ ڈپازٹ باکس دی کلید دی طرح اے۔ بٹوے دی نجی کلید تک رسائی رکھن والا کوئی وی شخص بیلنس نوں کنٹرول کر سکدا اے۔
خفیہ کلید نوں وی “سائننگ” دی معاملات دی شروعات لئی استعمال کیتا جاندا اے۔ اس لئی سارے قسم دے والٹ وچ خفیہ کلید دا اہم ہونا ضروری اے، چاہے ہارڈ وئیر یا سافٹ وئیر دے والٹ ہوے۔
کسی وی قسم دی کریپٹو کرنسی سیلف سٹوریج دا سب توں اہم فائدہ اہے اے کہ اثاثے نجی کلیدی کرپٹوگرافی دے ذریعے محفوظ ہوندے نے، جیڑے کہ تواڈے کریڈٹ کارڈ دی معلومات نوں محفوظ بنان دے لئی استعمال ہون والی ٹیکنالوجی نال ملدی جُلدی اے جدوں تسی آن لائن خریداری کردے ہو۔
کرپٹو واکیٹ دی اقسام
مختلف افعال نوں سمجھن تے اوناں وچ فرق کرن دے لئی کرپٹو والیٹس دی درجہ بندی دی لوڈ اے۔
استعمال شدہ آلات دی بنیاد تے چار قسم دے کرپٹو والیٹس نے:
- ویب/موبائل
- ڈیسک ٹاپ
- ہارڈ ویئر
- کاغذ
ویب یا موبائل والیٹس سب توں زیادہ آسان نے۔ اہو توانوں کسی وی انٹرنیٹ نال منسلک ڈیوائس توں اپنے کوائنز تک رسائی دی اجازت دیندے نے تے کسی سافٹ ویئر دی تنصیب دی لوڈ نئیں اے۔ ویب والیٹس دی مثالاں وچ Coinbase یا Cropty شامل نے، جیڑے پاکستان وچ دستیاب نے۔
ڈیسک ٹاپ والیٹس ویب والیٹس توں زیادہ محفوظ نے لیکن گھٹ سوکھے نے۔ اہو تواڈے کولوں اپنے کمپیوٹر تے سافٹ ویئر ڈاؤن لوڈ تے انسٹال کرن دا مطالبہ کردے نے، لیکن توانوں اپنی نجی کلیداں تے مزید کنٹرول فراہم کردے نے۔ ڈیسک ٹاپ والیٹس دی مثالاں وچ Electrum تے Exodus شامل نے۔
ہارڈ ویئر والیٹس پاکستان دے لئی سب توں محفوظ قسم دا والیٹ اے، کیونکہ اہو تواڈی نجی کلیداں کسی فزیکل ڈیوائس تے آف لائن اسٹور کردے نے۔ اہے اونہاں نوں ہیکر حملوں تے میلویئر توں محفوظ بنادا اے جیڑے تواڈے کمپیوٹر نوں متاثر کر سکدے نے۔ تاہم، اہو مہنگے تے استعمال وچ تکلیف دہ ہو سکدے نے، کیونکہ اپنے کوائنز تک رسائی حاصل کرن دے لئی تواڈے کول ہارڈ ویئر ہونا ضروری اے۔ ہارڈویئر والیٹس دی مثالاں وچ Trezor تے Ledger Nano S شامل نے۔
کاغذی والیٹس پاکستان وچ تواڈے بٹ کوائنز نوں اسٹور کرن دے لئی شاید سب توں محفوظ طریقہ اے، کیونکہ انہاں نوں ہیک یا میلویئر توں متاثر نئیں کیتا جا سکدا۔ تاہم، اہو گم یا چوری ہو سکدے نے تے استعمال کرن وچ زیادہ آسان نئیں نے۔ کاغذی والیٹس محض کاغذ دا اک ٹکڑا اے جس تے تواڈی عوامی تے نجی کلیداں چھپی ہوئی اے۔
کسٹوڈیل تے نان کسٹوڈیل کرپٹو والیٹس
پاکستان وچ کریپٹو کرنسیوں دے بارے وچ کافی چہ مگوئیاں نے جناں دا تعلق ڈیسینٹرالائزیشن، کرپٹوگرافی، پروف آف ورک وغیرہ اے۔ لیکن کریپٹو کرنسی دا سب توں اہم پہلو “تواڈے اثاثیاں دی مکمل ملکیت” اے۔ واضح کرن دے لئی، روایتی معیشت وچ، بینک تواڈے پیسے توں مختلف کام انجام دین دے لئی ایجنٹ دے طور تے کام کردے نے۔ مثال دے طور تے، بینک تواڈے لین دین دی توثیق کردے نے، اہو تواڈے اکاؤنٹ نوں منجمد کر سکدے نے، تے اہو تواڈا نجی مالیاتی ڈیٹا محفوظ کردے نے۔ اہے اے کہ کرپٹو وچ کسٹڈی دے نام توں جانیا جاندا اے۔
تاہم، اک بلاکچین ایکوسسٹم وچ، تمام تعاملات قوانین دے اک سیٹ دی بنیاد تے لوگوں دے ذریعے کیتے جاندے نے۔ بنیادی طور تے، تسی خود اپنا بینک بن سکدے ہو تے مختلف مالیاتی کام انجام دے سکدے ہو جدا کہ سٹیکنگ، قرض دینا، منتقل کرنا تے بغیر کسی ثالث دے اپنے اثاثیاں نوں محفوظ کرنا۔ یعنی، کسی تیسرے فریق، جدا کہ بینک یا مالیاتی ادارے کول جان دی بجائے، تسی اپنی کریپٹو کرنسی نوں بلاک چین تے اسٹور کر سکدے ہو تے نجی کلید دا استعمال کردے ہوئے اس تک رسائی حاصل کر سکدے ہو۔
لہذا، کرپٹو والیٹس کسٹوڈیل تے نان کسٹوڈیل ہو سکدے نے۔
- کسٹوڈیل سروسز، جدا کرپٹو کرنسی ایکسچینج، کمپنی دے سرورز تے عوامی تے نجی کلیداں رکھدی اے۔ مزید برآں، ڈیٹا بیک اپ ڈویلپر دی ذمہ داری اے۔ کرپٹو ایکسچینج والیٹس تے کچھ سافٹ ویئر والیٹس اس زمرے وچ آندے نے۔
- نان کسٹوڈیل والیٹس۔ صارفین اپنے آلات تے نان کسٹوڈیل والیٹس دے نال کلیداں محفوظ کر سکدے نے۔ ایدا دے والیٹ وچ اکاؤنٹ کھولدے وقت، صارف اک ریکوری دا جملہ داخل کردا اے تاکہ اہے یقینی بنایا جا سکے کہ کلیداں گم ہون دے باوجود اہو کریپٹو کرنسی تک رسائی حاصل کر سکدے نے۔ اہے والیٹس بنیادی طور تے اک اوپن سورس کوڈ نے، جیڑے انتہائی ڈیسینٹرالائیزڈ نے تے توانوں اپنی نجی کلیداں نوں نجی رکھن دیندے آں۔
کچھ لوگ دلیل دیندے نے کہ کریپٹو کرنسی نوں سنٹرالائزڈ کسٹوڈیل سروسز تے اسٹور کرنا اونوں خود اسٹور کرن توں گھٹ محفوظ اے۔ لیکن خود دی تحویل دی صورت وچ تواڈی نجی کلید دے کھو جان دا خطرہ اے، تے تواڈے کول کال کرن تے اپنے والیٹ تک رسائی بحال کرن دے لئی کوئی سپورٹ نمبر نئیں ہوے گا۔ کرپٹو والیٹ فراہم کنندہ دا انتخاب کردے وقت اس نوں مدنظر رکھیں۔
والیٹس دے لئی اہم خصوصیات
کرپٹو والیٹ دا انتخاب کردے وقت غور کرن دے لئی بہت ساریاں اہم خصوصیات نے، لیکن سیکیورٹی شاید سب توں اہم اے۔ آخرکار، تسی اپنے والیٹ تے اپنی محنت نال کمائی گئی رقم تے بھروسہ کردے ہو، اس لئی تسی اہے یقینی بنانا چاہندے ہو کہ اہے محفوظ اے۔ محفوظ کرپٹو والیٹ وچ تلاش کرن دے لئی کچھ چیزاں اہے نے:
- اک چنگے والیٹ وچ صارف دوست انٹرفیس ہونا چاہیدا جیڑا آسانی نال نیویگیٹ ہو جاوے۔
- اونوں متعدد خصوصیات پیش کرنی چاہئیدیاں، جدا کہ ادائیگیاں بھیجنا تے وصول کرنا، متعدد کرنسیوں نوں اسٹور کرن تے تواڈی لین دین دی تاریخ نوں ٹریک کرن دی صلاحیت۔
- اہے تواڈے فنڈز دی حفاظت وچ مدد دے لئی دو عنصر دی تصدیق تے بیک اپ دے اختیارات ورگی خصوصیات دے نال وی محفوظ ہونا چاہیدا۔
- آخر وچ، اہے تواڈے استعمال کردہ آلات تے آپریٹنگ سسٹمز دے نال ہم آہنگ ہونا چاہیدا۔
Cropty.pk دے نال توانوں پاکستان تے دنیا بھر وچ بہترین کرپٹو والیٹ ملو گا!
